Windykacja należności - postępowanie sądowe i komornicze. Zmiany przepisów od 01.01.2019 i ich praktyczne ...

W dniu 1 stycznia 2019 r. wchodzą w życie przepisy nowych ustaw: o kosztach komorniczych i o komornikach sądowych, a także pakiet rozporządzeń wykonawczych do tych ustaw.

Nowa ustawa o kosztach komorniczych, porządkuje postępowanie komorników sądowych w odniesieniu do opłat i wydatków związanych z prowadzeniem egzekucji. Nowe przepisy kreują nowe stawki opłat komorniczych, określają zasady pokrywania zaliczek na wydatki egzekucyjne i opłat za poszukiwanie majątku. Z kolei ustawa o komornikach sądowych zmienia charakter prawny opłat uznając je za dochód Skarbu Państwa.

W świetle nowych przepisów postępowanie egzekucyjne w zakresie opłat i kosztów ma być transparentne i nie tak kosztotwórcze jak dotychczas. Sprzyjać temu mają nowe obowiązki komorników w zakresie informowania stron o stanie egzekucji i stanie kosztów.

Ważna część przepisów poświęcona jest opisaniu skutków sumiennej bądź niesumiennej postawy wierzyciela w toku egzekucji.

Do szczególnie istotnych zagadnień należą kwestie przyjmowania wpłat od dłużników poza komornikiem oraz wpływu tych wpłat na rozliczenie kosztów. Ustawa kreuje niekorzystne dla wierzyciela skutki niezawiadomienia, spóźnionego lub nieodpowiedniego zawiadomienia komornika o tym fakcie. Nowe przepisy wyjaśniają, którzy wierzyciele mogą zostać obciążeni kosztami egzekucji umorzonej z uwagi na jej bezskuteczność, określają też opłatę, którą wtedy muszą ponieść.
 
Ustawa o kosztach komorniczych opisuje także opłaty za prowadzenie eksmisji, które zastąpią obowiązujące epizodycznie od jesieni 2017 r. bardzo korzystne opłaty eksmisyjne. Określa skutki zdawania lokali przez dłużników bezpośrednio wierzycielom, zarówno co do biegu postępowania, jak i zasad zwrotu opłat.
Ustawa doprecyzowuje zasady zwolnień od kosztów egzekucyjnych jednostek Skarbu Państwa i innych podmiotów zwolnionych z kosztów sądowych.
 
Celem szkolenia jest:

• omówienie nowych przepisów i ich praktycznego znaczenia,
• omówienie zmian funkcjonujących już w porządku prawnym, ich praktycznych skutków, między innymi wynikających z wyroków Trybunału Konstytucyjnego oraz Sądu Najwyższego, w których wyjaśnione zostały wątpliwości interpretacyjne w zakresie stosowania przepisów dotyczących między innymi opłat komorniczych,
• istotnym punktem szkolenia jest omówienie w praktyce funkcjonowania nowych przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń - wiedza o tych zmianach i dacie ich wejścia w życie jest niezbędna w celu podejmowania decyzji o skierowaniu sprawy do sądu czy do komornika, w takim terminie, by zoptymalizować szanse powodzenia windykacji oraz zmniejszyć jej koszty.

Adresaci szkolenia:

• pracownicy windykacji, księgowości oraz członkowie zespołów prawnych wierzycieli publicznoprawnych i niepublicznoprawnych, którzy zajmują się egzekucją świadczeń pieniężnych na drodze cywilnoprawnej,
• pracownicy zajmujący się windykacją i eksmisjami w podmiotach zarządzających lokalami (spółdzielnie mieszkaniowe, zakłady gospodarki mieszkaniowej i komunalnej, biura zarządzania nieruchomościami w urzędach miast i gmin).

1. Warunki formalne pozwów.
    
   • Określanie roszczenia do zasądzenia przez Sąd, ze szczególnym uwzględnieniem zasad zaliczania wpłat dokonywanych przez dłużnika przed wszczęciem postępowania sądowego w sytuacji, gdy dłużnik ma tylko jeden dług pieniężny albo dwa i więcej długów pieniężnych.
   • Wysłanie dłużnikowi pokwitowania a wezwanie do zapłaty, przyjęcie korespondencji a przyjęcie pokwitowania,
   • Określanie żądanych odsetek, z uwzględnieniem przepisów obowiązujących od 01.01.2016 r.
   • Określenie strony pozwanej, z uwzględnieniem konieczności podania numeru PESEL albo innego identyfikatora cyfrowego.
   • Określanie miejsca zamieszkania pozwanego w kontekście miejsca zameldowania, miejsca pobytu, miejsca stałego pobytu, adresu dla doręczeń. Znaczenie skuteczności umów stron co do podawania wzajemnie miejsca zamieszkania/ adresów do korespondencji.
   • Wykazanie w pozwie spełnienia warunku podjęcia mediacji lub innej polubownej próby załatwienia sporu przed skierowaniem go do sądu.
   • Rodzaje postępowań dostępnych do wniesienia pozwu (zwykłe, upominawcze, nakazowe, elektroniczne) – ich szczególne wymogi formalne, koszty, zalety i wady.
   • Pozwy o eksmisję oraz wydanie rzeczy i ich koszty. Przejmowanie lokali opróżnionych bez postępowań o eksmisję.
   • Podejmowanie czynności przeciwko osobom prawnym nie mającym reprezentacji jeszcze w toku postępowania o ustanowienie kuratora do reprezentowania tej osoby.
      
2. Zgon dłużnika i jego znaczenie dla windykacji należności.
    
   • Zgon przed skierowaniem sprawy do sądu. Ustalanie osób odpowiedzialnych za zobowiązanie. Celowość podejmowania postępowań przeciwko takim osobom.
   • Spis inwentarza majątku spadkodawcy.
   • Zgon w toku postępowania sądowego.
   • Zgon po zakończeniu postępowania sądowego.
   • Zgon w toku postępowania egzekucyjnego.
   • Egzekucja długów spadkowych a egzekucja ze spadku długów osobistych – warunki formalne, zwalczanie przeszkód formalnych.
   • Przerywanie biegu przedawnienia w sytuacji, gdy nie ustalono jeszcze spadkobierców. Kurator spadku (podstawy ustanowienia, podstawy pozwania go, podstawy prowadzenia egzekucji z jego udziałem).
      
3. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych, z uwzględnieniem zabezpieczenia na nieruchomościach i spółdzielczym prawie do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej. Zabezpieczenie przed i w trakcie procesu. Koszty postępowania o zabezpieczenie. Koszty postępowania zabezpieczającego komorniczego.
    
4. Wniosek egzekucyjny i jego kształt w świetle nowelizacji przepisów:
    
   • Pomocniczy wzór wniosku egzekucyjnego.
   • Skutki składania wraz z wnioskiem egzekucyjnym kilku tytułów wykonawczych.
   • Wnioskowanie o egzekucję z ruchomości (nowe uprawnienia wierzyciela w zakresie zajęcia ruchomości należących do małżonków).
      
5. Nowe obowiązki komorników w zakresie ustalania majątku dłużnika:
    
   • Nowy zakres art. 761 KPC – zwracanie się przez komornika do banków, spółdzielni, urzędów skarbowych i innych podmiotów o informacje. Ustawowe wykluczenie tych czynności jako poszukiwanie majątku.
   • Czynności wykonywane przez komornika bezpłatnie (art. 801 KPC) – obligatoryjne zebranie informacji w trybie art. 761 KPC, w oparciu o dane z innych postępowań oraz wysłuchanie dłużnika w trybie art. 801(1) KPC,
   • Skutki niezłożenia wykazu majątku przez dłużnika – grzywna, nakaz doprowadzenia celem złożenia wykazu, przekazanie sprawy komornikowi właściwemu.
   • Odpłatne poszukiwanie majątku – koszty i przesłanki.
   • Definicja poszukiwania majątku.
      
6. Koszty egzekucyjne wierzyciela - wydatki egzekucyjne i koszty zastępstwa prawnego:
    
   • Zakres wydatków.
   • Zaliczka na wydatki.
   • Rozliczanie wydatków.
   • Ograniczenie koniecznych wydatków przy egzekucji z nieruchomości (likwidacja obligatoryjnych ogłoszeń prasowych, likwidacja opłaty za wykreślenie zawiadomienia o wszczęciu egzekucji z nieruchomości).
   • Nowa kategoria zaspokojenia kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji.
   • Zasady ściągania kosztów w trakcie egzekucji i orzekania o kosztach wierzyciela w trakcie postępowania, po zakończeniu postępowania.
      
7. Nowy system opłat egzekucyjnych:
    
   • Opłata jako należność Skarbu Państwa i skutki przyjęcia takiego rozwiązania prawnego.
   • Rodzaje opłat.
   • Opłata za poszukiwanie majątku, skutki fiskalne odnalezienie majątku.
   • Opłaty przy skutecznej egzekucji (stawki i sposób poboru).
   • Opłaty przy bezskutecznej egzekucji (stawki i sposób poboru)
   • Sposób ukończenia postępowania przez komornika, a jego wpływ na opłatę egzekucyjną.
   • Podmioty zwolnione od konieczności ponoszenia opłat.
   • Wynagrodzenie komornika jako pochodna opłat egzekucyjnych.
      
8. Transparentność czynności komornika:
    
   • Utrwalanie czynności przez rejestrację dźwięku i obrazu,
   • Zakres pouczeń przy wszczęciu egzekucji – obligatoryjne informowanie o zakaz zajęć i ograniczeniach egzekucji (KPC oraz Prawo bankowe) oraz prawie złożenia wniosku o wyjawienie majątku.
   • Rozszerzenie godzin prowadzenia czynności przez komornika, w tym szczególne regulacje związane z dłużnikiem będącym podmiotem gospodarczym.
   • Zakres informacji, które komornik musi podawać w pismach do wierzyciela (nowa treść art. 763 KPC).
   • Rozliczanie egzekucji i nowa karta rozliczeniowa.
   • Nowe zaświadczenie o wyegzekwowanych kwotach.
   • Plan podziału sum uzyskanych w egzekucji.
      
9. Zakończenie postępowania egzekucyjnego:
    
   • Skuteczne, w tym częściowo, wyegzekwowanie roszczenia.
   • Umorzenie postępowania, ze szczególnym uwzględnieniem rozszerzenia podstaw umorzenia z urzędu.
   • Zakończenie postępowania w inny sposób niż umorzenie.
      
10. Nowy system nadzoru nad czynnościami komornika:
     
    • Skarga na czynności komornika – zmiana właściwości sądu, sposób wnoszenia, opłaty, skutki uwzględnienia skargi w zakresie kosztów postępowania skargowego, dopuszczalność obciążenia komornika kosztami w razie oczywistej zasadności skargi.
    • Zarzuty na opis i oszacowanie nieruchomości – koszty, tryb rozpoznawania.
    • Zarzuty na plan podziału – koszty tryb rozpoznawania.
    • Nadzór w trybie art. 759 KPC – związanie komornika oceną nadzorczą, obowiązek składania sprawozdań.
    • Nadzór odpowiedzialny prezesa sądu rejonowego,
    • Skarga na przewlekłość.
    • Wniosek o wyłączenie komornika.
       
11. Przedawnienie roszczeń w świetle nowelizacji przepisów:
     
    • Nowa ustawa zmieniająca Kodeks cywilny w zakresie przedawnienia:
      • zakres podmiotowy stosowania – kim jest konsument w rozumieniu ustawy,
      • jak przedawniają się roszczenia, co do których nie skierowano dotąd sprawy do sądu,
      • jak przedawniają się roszczenia, co do których istnieje już tytuł wykonawczy,
      • jak przedawniają się odsetki od należności głównej.
         
12. Pytania, dyskusja, wyjaśnianie wątpliwości.

Sędzia Sądu Rejonowego Przewodniczący Wydziału Egzekucyjnego, stale sprawujący nadzór nad egzekucją komorniczą, doświadczony i ceniony trener z zakresu windykacji i egzekucji sądowo - komorniczej.